Dvije tone i 137 kilograma kokaina zaplijenjeno je u Crnoj Gori u poslednjoj deceniji - od toga 2012. godine 408,53 grama, a 2011. godine 1,2 tone, dok je u prvom kvartalu 2022. godine zaplijenjeno pola tone skupocijenog bijelog praha.
To su zvanični podaci Uprave policije dostavljeni Društvu profesionalnih novinara Crne Gore.
No, uprkos rekordnim zaplijenama, crnogorska javnost godinama ostaje uskraćena za odgovor na pitanje - za koga kokain stiže u Luku Bar. Rijetka su i hapšenja nakon tih zaplijena, pa samim tim ni u crnogorskim sudovima nije bilo "velikih" suđenja za šverc kokaina, ukoliko se izuzme postupak koji je u toku protiv Budimira i Marine Krstović, koji negiraju optužbe da su naručili 1,2 tonu droge.
Međunarodne policijske akcije, u kojima gotovo uvijek bivaju uhapšeni crnogorski državljani, pokazuju da je Crna Gora i dalje važna karika u lancu krijumčarenja kokaina, a u međunarodnim izvještajima često se pominje i Luka Bar.
Osim te i ostale kontejnerske luke u jugoistočnoj Evropi sve više se koriste za krijumčarenje ilegalne robe, ocijenili su itraživači Globalne inicijative protiv transnacionalnog kriminala (GI TOC) u izvještaju "Lučke pukotine: Istraživanje pomorskih balkanskih ruta".
Tradicionalna ruta krijumčarenja dopunjena rutama u lukama: Luka Bar
Autori navode da je zbog niza velikih zapljena kokaina, heroina i cigareta od 2018. godine, tradicionalna "balkanska ruta" krijumčarenja preko kopna dopunjena pomorskim rutama u lukama Jadranskog, Egejskog i Crnog mora.
"Krijumčari traže alternativne puteve zbog mjera osmišljenih da ograniče migracione tokove i kovid-19, dislokacije velikih zapljena kokaina u Belgiji i Holandiji i poremećaja izazvanih ratom u Ukrajini", navodi se u istraživanju.
Kako su rasle brojke
Prema podacima Uprave policije Crne Gore "u periodu od 1. januara 2012. godine (izvještajni period za 2022. godinu – I kvartal 2022. godine) oduzeto je dvije tone i oko 137 kilograma kokaina u Crnoj Gori (tačnije 2.137.883,46 grama).
Najmanje kokaina zaplijenili su 2013. godine - svega 80,98 grama, a već naredne godine u Luci Bar oduzeto je 227.894,10 grama kokaina - 227 kilograma.
Iako je tada saopšteno da je zaplijenjeno 250 kilograma skupocjenog bijelog praha, forenzičari su utvrdili da je nešto manje od 25 kilograma bila smjesa za miješanje sa drogom.
Crnogorski istražitelji nikada nisu saopštili ko je tog 4. juna 2014. godine trebao da preuzme pošiljku kokaina. Jedino što se zna o tih 227 kilograma kokaina, jeste da su carinici bijeli prah otkrili prije nego je kontejner sa broda, kamionima trebalo da bude prebačen albanskoj kompaniji "Rrapaj kornerc".
Tri kontejnera sa voćem i kokainom 25. aprila 2014. godine iz Ekvadora brodom su krenula ka Evropi. Kontejner sa teretom napunjen je u ekvadorskom gradu Guajakil, a sa tamošnjeg terminala isplovio je na palubi broda "Bogor". Na terminal u španskoj luci Malaga, brod je stigao 15. maja, gdje je iskrcan kontejner, koji se sjutradan natovaren na brod "Hamonia Antofagasta", nakon čega je poslije tri dana stigao na terminal na Malti. Od 19. do 29. maja taj frigokontejner bio je na Malti (Marsaxlock), da bi ga 29. maja njemački brod "Jork Valiant" ukrcao i povezao za Bar, gdje je stigao 31. maja te godine.
Par dana nakon što je tovar "pao" u barskoj luci, u Albaniji je, navodno zbog sumnje da je učestvovao u organizaciji krijumčarenja kokaina, uhapšen Kolumbijac Luiz August Cesar Trianu Pelaez.
Zaplijenjeni kokain - Izvor: Europol
U Crnoj Gori nikome se nije sudilo zbog šverca 227 kilograma kokaina, a zbog te zapljene Crna Gora je u tadašnjem Izvještaju o napretku od Evropske komisije dobila kritike jer tokom istrage nije otkrivena mreža koja je organizovala trgovinu narkoticima.
Nakon istrage koju je godinama vodilo Više državno tužilaštvu u Podgorici, prije tri godine oni su objasnili da su ga proslijedili kolegama iz Specijalnog državnog tužilaštva.
Kafa sa ukusom kokaina
Godinu kasnije, u kontejneru punom džakova kafe, dopremljenom iz Brazila, stiglo je 33.921,84 grama kokaina.
I tu pošiljku otkrili su carinici, a istražitelji su tada nezvanično rekli da sumnjaju da je mnogo veći tovar droge istovaren negdje na putu između Brazila i Crne Gore. Tada su nezvanično kazali da je kokain pronađen na vrhu džakova kafe i da nije bio sakriven.
Ni zbog tog tovara kokaina nikome u Crnoj Gori nije suđeno, a istražitelji do danas nisu otkrili ko je trebao da preuzme tovar vrijedan oko 1,500.000 eura koji je u Luku Bar dopremljeni 25. novembra 2015. godine brodom "TONGAN II".
Crnogorska policija 2016. godine zaplijenila je značajno manje skupocijelnog bijelog praha, svega 337,46 grama, a ni godinu kasnije nijesu se proslavili - zaplijenjeno je kilogram i 643,34 grama kokaina.
Luka Bar i 2018. godine bila je zanimljiva švercerima kokaina, a carinici su im jedan tovar oduzeli - sredinom juna, u kontejneru sa bananama, oni su otkrili 32 pakovanja kokaina u kontejnerskom dijelu luke.
Policija je dan kasnije saopštila da su ispitali više osoba u vezi sa spornim kontejnerom, vozača kamiona koji je trebalo da preuzme kontejner, špeditera i pomorskog agenta. Svi su negirali da imaju bilo kakve veze sa pošiljkom kokaina.
Javnost nije upoznata da je bilo ko odgovarao zbog toga, kao ni zbog kokaina oduzeto 15. marta 2019. godine, koji je u kontejneru sa lukom stigao u Bar.
Tog dana carinici i inspektori su kokain pronašli na brodu koji je doplovio iz Indije, u dijelu u kom su rashladni uređaji za kontejnere.
I školski brod iskorišćen za šverc
Nakon nešto više od mjesec dana, policija je na vojnom brodu "Jadran" pronašla i zaplijenila 60 kilograma i 150 grama kokaina. Te godine crnogorska policija zaplijenila je ukupno 93 kilograma i 242 grama kokaina, a naredne godine 1.082,59 grama.
Oslobađajuća presuda Višeg suda za špeditera postala pravosnažna: Foto:N1
Prošle godine, odnosno 2021. godine, policija je "oborila" rekord pronalaskom 1,2 tone kokaina, a nepunu godinu kasnije, poletkom 2022. godine, oduzeli su još pola tone.
Krupne ribe, međutim, i dalje su van policijske mreže. Osim suđenja za 1,2 tonu kokaina, u toku je i suđenje za 60 kilograma kokaina zaplijenjenog na brodu Jadran, ostale velike akcije nijesu rezultirale hapšenjima krijumčara droge.
Zbog pola tone kokaina pronađenog u Voliju uhapšen je samo špediter Đoko Drobnjak. Krajem avgusta 2022. godine pritvor mu je ukinut, Viši sud ocijenio je da nema dovoljno dokaza da je učestvovao u švercu skupocjenog bijelog praha i obustavio je krivični postupak. On je i pravosnažno oslobođen.
Čime se crnogorska policija hvali
Crnogorski policajci učestvovali su i u nekoliko značajnih van granica Crne Gore, u kojima je zaplijenjeno više tona kokaina.
Među rezultatima koje UP izdavaja, kako navode, su zaplijena 227 kilograma kokaina u Luci Bar, 4. juna 2014. godine, ali i akcije "Onion", "Jedrenjak", "187" i zaplijena pola tone kokaina u Logističkom centru "Voli", realzovana 12. jauara 2021. godine.
"U akciji 'Onion' zaplijenjeno je 31,5 kilograma u Luci Bar, 13. marta 2019. godine. U akciji 'Jedrenjak' zaplijenjeno je 60 kilograma i 150 grama kokaina na vojnom brodu 'Jadran', 19. i 20. aprila 2019. godine, a u akciji '187' zaplijenjena je 1,2 tona kokaina, u Mojanovićima, 26. avgusta 2021. godine. Zaplijenjeno je i 500 kilograma kokaina u Logističkom centru 'Voli' 12. januara 2021. godine", ističu iz Uprave policije.
Akcije koje su rezultirale oduzimanjem velike količine kokaina van granica Crne Gore, a u kojima je crnogorska policija učestvovala, za istražitelje su bile plodonosnije.
U akciji "Aurel", u saradnji sa Američkom agencijom za borbu protiv droge DEA, policijama Austrije i Slovenije i Carinom ostrva Martinika u Francuskoj, 1. septembra 2018. godine zaplijenjeno je 840 kilograma kokaina na Azorskim ostrvima u Horti.
Iz UP objašnjavaju da je u zajednički sprovođenim istragama, tokom 2019. godine u Italiji, u akciji "Kontejner", zaplijenjeno 39 kilograma kokaina.
U akciji kodnog naziva "Vessel", na osnovu crnogorske informacija dostavljene partnerima iz Velike Britanije, na brodu "Aressa", tokom 2020. godine je Mornarica Kraljevine Holandije u Arubi, zaplijenila 5,7 tona kokaina.
Istoimena akcija, iste godine rezultirala je još jednom velikom zapljenom.
"Realizovana još jedna velika međunarodna akcija, koju je inicirala crnogorska policija. U maju (2020.), na osnovu podataka crnogorske policije, u Njemačkoj luci Hamburg na brodu 'Budva', koji plovi pod crnogorskom zastavom, je zaplijenjeno 575 kilograma kokaina", objašnjavaju iz UP.
Te godine, u akciji "Ivy", u kojoj su takođe učestvovali crnogorski istražitelji, u Italiji je zaplijenjena tona i 280 kilograma kokaina, dok je u Sjevernoj Makedoniji zaplijenjeno oko kilogram te droge.
"U direktnoj razmijeni informacija sa partnerski službama, pripadnici crnogorske policije su učestvovali u realizaciji akcije 'Florida 1' - 3. februara 2020. godine, kad je policija Obale Slonovače, zaplijenila 411 kilograma kokaina", kazali su iz UP.
Tri tone samo jednom pomenute
Nakon što je u logističkom centru kompanije Voli pronađeno pola tone kokaina nije uhapšena nijedna "krupna riba", ali je javnost saznala da je nekoliko mjeseci ranije "prošlo" tri tone kokaina.
Tadašnji glavni specijalni tužilac Milivoje Katnić na konferenciji za medije održanoj 14. januara 2021. godine, saopštio je da je ta droga trebala da bude preuzeta u Luci Bar ili oteta na putu do skladišta kompanije Voli.
"Ova droga je trebalo da bude preuzeta u onaj mrak u skladištu, kao što je prethodna tri puta", rekao je Katnić, pojasnivši da sumnjaju da su tokom 2021. godine i to 2. juna, 2. avgusta i 14. oktobra članovi kriminalne grupe uspjeli da odnesu oko tri tone kokaina iz Slobodne zone.
Prema podacima dobijenim tokom istraživanja, kontejneri u kojima su bile banane, a iz kojih je prema tvrdnjama bivšeg glavnog specijalnog tužioca Milivoja Katnića u proteklih nekoliko mjeseci nestalo oko tri tone kokaina, imali su istu težinu prilikom mjerenja u Baru i italijanskoj luci Đoja Tauro.
Droga trebala da bude preuzeta u Luci Bar ili oteta na putu:Katnić
Iz Uprave policije nijesu odgovorili na pitanja o kokainu koji su kriminalci, navodno, uspjeli da odnesu iz barske luke.
Bez odgovora ostala su pitanja da li je utvrđeno koje su to pošiljke, odnosno kojim brodovima su kontejneri stigli u Luku Bar i je li utvrđeno da li je tovar u tim kontejnerima bio za ukupno tri tone lakši prilikom prijema u crnogorsku luku, u odnosu na italijansku, gdje su pretovareni sa kontejneraša ili su prilikom oba mjerenja imali istu težinu.
Nije odgovoreno ni na pitanje ukoliko nijesu imali istu težinu, već su zaista bili lakši u Luci Bar, da li su formirani predmeti i utvrđuje li, eventualno, Uprava policije je li iz njih zaista ukradeno oko tri tone kokaina.
Razbijen i "Balkanski kartel"
Prekogranična operacija u kojoj su učestvovali istražni organi Hrvatske, Italije, Crne Gore, Holandije, Portugala, Srbije, Slovenije i Španije, uz podršku Europola, krajem jula ove godine dovela je do rasformiranja kriminalne organizacije "Balkanski kartel" koja je švercovala kokain iz Južne Amerike u Evropsku uniju i šire.
Nakon te akcije EUROPOL je saopštio da je nakon višegodišnje istrage razbijen "Balkanski kartel".
"Istraga o ovoj kriminalnoj mreži trajala je nekoliko godina, a uključivala je brojne države članice EU i treće strane iz regiona Zapadnog Balkana. Mrežu trgovine drogom uglavnom su činili crnogorski državljani, ali i državljani Bosne i Hercegovine, Hrvatske, Italije i Srbije. Između 2019. i 2020. godine, organi za provođenje zakona zaplijenili su više od šest tona kokaina u Arubi (Holandski Antili), Obali Slonovače, Portugalu i Španiji. Istrage nakon zapljene u Portugalu otkrile su moguće veze između ove kriminalne mreže i mafijaške organizacije 'Ndrangheta'. Ova ista zapljena dovela je do identifikacije 17 novih osumnjičenih, od kojih su 13 bili crnogorski državljani. Tokom istrage procesuirano je 29 osumnjičenih u Hrvatskoj, Italiji, Crnoj Gori, Holandiji, Srbiji... Na dan akcije, 27. jula 2022. godine, službenici širom Evrope izvršili su raciju na 37 lokacija (jednu u Hrvatskoj, dvje u Italiji, 33 u Crnoj Gori i jednu u Srbiji), uhapsili 12 osumnjičenih (jedno u Hrvatskoj, jedno u Italiji, osam u Crnoj Gori i dvoje u Srbiji) i oduzeli skupocjene satove, bankovne kartice, dokumenta, municiju i oružje, vozilo i gliser i gotovinu", saopštili su tada iz EUROPOL-a.
Autorka: Jelena Jovanović
Ovaj projekat finansira Ambasada SAD u Podgorici. Mišljenja, nalazi, zaključci ili preporuke koji su ovdje izneseni su stav autora i ne odražavaju nužno stav Stejt dipartmenta/Vlade SAD.
